TERUG NAAR DE BASIS

Bewust of onbewust?

Als ik, na een dag werken, nog even naar mijn eigen werk terugkijk van die dag, ontdek ik regelmatig activiteiten, waarvan ik mij afvraag wat de toegevoegde waarde ervan is. Ik doe het omdat het lijkt te moeten: van het systeem, mijn leidinggevende, een collega, een klant…. , maar waarom eigenlijk? Doe ik dingen wel bewust genoeg om steeds een goede afweging te maken, of ga ik op de automatische piloot en wordt ik geleefd door de regels en anderen? Ik betrap mijzelf erop dat mij dit nog bijna dagelijks gebeurt.
En als ik om mij heen kijk zie ik dat ik zeker niet de enige ben. Hoe komt het toch? Waarom hebben wij onze organisaties en werkzaamheden zo complex gemaakt, dat we deze zuivere overweging: “voegt dat wat ik doe waarde toe of niet?” bijna niet meer kunnen maken?

Complexiteit

In mijn beleving hebben we veel complexiteit te danken aan de overtuiging dat je regels en controle nodig hebt om mensen in het gareel te houden. Misschien wel vanuit de overtuiging dat veel mensen lui, slecht en egoïstisch zijn en dus gecontroleerd en gestraft moeten worden. Het gevolg is echter dat we een woud aan regels en meet- en regelsystemen hebben, die een eigen leven zijn gaan leiden. Die ons afhouden van het toevoegen van echte waarde. En nog erger, we hebben de rol van manager bedacht om om steeds meer regels te bedenken en te controleren. Niet dat ik tegen managers ben. Er zijn natuurlijk prima managers die toegevoegde waarde leveren door bijvoorbeeld de mensen in hun team te faciliteren om hun talenten te ontdekken en op de juiste manier in te zetten voor het gezamenlijke doel. Maar ik zie te veel managers die alleen bezig zijn met regels, controleren en afstraffen van ‘fout gedrag’. En dit voegt uiteindelijk niets toe aan het grotere geheel. Zonde van onze capaciteiten in mijn beleving.
Zeker als je beseft dat, met de aankomende vergrijzing, we met veel minder werkenden onze economie draaiende willen houden. En dat daarnaast de kosten voor materialen, energie en voedsel in de wereld zullen stijgen door een dreigend tekort. We hebben alle capaciteiten en talenten nodig om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Zonnepanelen

Een mooi voorbeeld van de bovenstaande complexiteit is de milieusubsidie op zonnepanelen. De overheid heeft bedacht dat ze mensen wilden stimuleren om te investeren in zonnepanelen. Op zich een prachtig initiatief. Dit doen ze door het geven van een subsidie op het aankoopbedrag over een aantal jaren. Mijn ouders wilde iets doen voor het milieu en besloten hierin te investeren middels 6 zonnepanelen op hun dak. Om in aanmerking te komen moesten zij een enorme berg papierwerk door, kregen ze controles of de panelen wel daadwerkelijk waren geplaatst, moest ze investeren in een nieuwe meter en moeten deze jaarlijks laten auditen. Dit alles kost, zo heeft mijn vader uitgerekend, in mensuren al veel meer dan de daadwerkelijke subsidie. Al met al erg duur, maar ook ineffectief. Er zijn veel mensen die uren stoppen in het controleren van de plaatsing en het gebruik van de zonnepanelen van mijn ouders. Maar het levert geen zonne-uur meer op!
Kan dit nu niet anders? Volgens mij wel, maar het vraagt om een aanpak die uitgaat van het goede van de mens. Mensen die willen investeren in zonnepanelen, willen iets bijdragen aan een mooiere wereld, dus ga eens uit van het positieve. Subsidieer alle zonnepanelen, door bijvoorbeeld de BTW van 19% naar 0% te verlagen. Controle is niet nodig, want wie koopt er nu zonnepanelen en gebruikt ze vervolgens niet. En wat betreft het terugleveren aan het net: geen extra meters en auditers, maar hoge boetes voor fraudeurs en af en toe controle op grond van sterk veranderende energieverbruik. Zoals ze volgens mij ook al doen met het opsporen van wietplantages.

Relevante Toegevoegde Waarde

En ik? Ik wil focussen op het leveren van Relevante Toegevoegde Waarde. Maar wat is dat dan? Michael Porter heeft een stuk geschreven onder de naam The Big Idea. Hij stelt dat we Relevante Toegevoegde Waarde (RTW) leveren (Shared Value, noemt hij het) als we economische succes weten te verbinden met maatschappelijke behoeften en uitdagingen. Of terwijl geld verdienen door het oplossen of verbeteren van maatschappelijke vraagstukken. Denk aan betere zorg, sluiten van kringlopen, duurzame energie, slimme voedselproductie, beter onderwijs, slimmere huizenbouw, een effectieve overheid, maar ook de behoefte aan rust, ontspanning en afstand.

RTW en de interactieve organisatie

Maar dat kan ik niet alleen. Een betere wereld begint bij mijzelf, maar de kracht zit in het collectief. Wij samen!
Maar wat hebben wij daarvoor nodig? Ik zie hierin twee belangrijk zaken. Ten eerste terug ‘naar de kern’. Wat zijn onze behoeften en uitdagingen? Waar zijn we goed in? En dat combineren: hoe kunnen we onze talenten inzetten voor relevante toegevoegde waarde? Het tweede dat wij nodig hebben zijn kleine en interactieve organisaties. Organisaties waarin transparant en zichtbaar is hoe, met welke talenten en waar relevante toegevoegde waarde wordt geleverd. Organisaties waarin veel interacties is binnen en buiten het bedrijf, om in gezamenlijkheid de relevante toegevoegde waarde te bepalen en door de tijd bij te stellen: de interactieve organisatie; Samen met de omgeving/ maatschappij/ consumenten oplossingen bedenken voor onze grote uitdagingen. En vervolgens deze oplossingen vermarkten in binnen-, maar zeker ook in buitenland.

IEDP

Afgelopen vrijdag hadden een collega en ik een mooi gesprek met Michiel Drijber, de initiatiefnemer van IEDP: Iedereen Elke Dag Plezier. Begonnen als grap en experiment, blijkt het nu al bijna 50.000 volgers te hebben. Waarom? Omdat Michiel heeft herkent waar relevante toegevoegde waarde zit op een hele eenvoudige manier, namelijk de drijfveer van Plezier. Als mensen plezier hebben, komen ze in beweging, staan ze open voor anderen en zijn ze bereid en geneigd om te willen geven aan de ander. Volgens celbiologen zit dit verankerd in ons allemaal, tot op celniveau. Onze cellen komen letterlijk in een staat van groei, ontwikkeling en samenwerking, in plaats van in een staat van verdediging en eigenbelang. Mooi om dus vanuit deze basis te beginnen. Met het vertrouwen dat als Iedereen Elke Dag Plezier heeft we in staat zijn tot grootsere zaken, namelijk werken aan Relevante Toegevoegde Waarde.

De basis is dus mijn talent inzetten voor economisch succes gekoppeld aan maatschappelijk belang. Hmmm, daar ga ik mee aan de slag: in interactie met mijn omgeving, want WIJ weten meer dan IK.

Samen naar meer Relevante Toegevoegde Waarde!