Transformeren

Afgelopen weken mocht ik zelf aan den lijve ondervinden hoe transformeren werkt in een organisatie. Onder het huidige kabinet wordt het hele innovatieveld opgeschud en zo ook de rol en positie van Syntens. Wij gaan op termijn samen met de Kamer van Koophandel in het Ondernemingsplein. Hoe dit er allemaal precies uit gaat zien is nog niet echt duidelijk. Toch is er al een flinke transformatie aan de gang in onze organisatie. Deze is niet alleen ingegeven door de kabinetsbeslissingen, maar ook door een gevoel dat we anders (beter) moeten kunnen werken, met een grotere impact op innovatie in het MKB in Nederland.

Power to the people

Afgelopen zomer heeft ons MT besloten om voor het eerst werkelijk de hele organisatie te betrekken bij de vraag: hoe kunnen wij ons werk nog beter gaan doen, en wat voor soort organisatie vraagt dit? Een heel wijs, maar ook moedig besluit. Ze hebben hun macht gebruik om de kracht in de organisatie te mobiliseren. En dit proces zitten we nu midden in.

Eerst is, in een groep van 50 mensen uit de gehele organisatie, een soort outline neergezet, waarin de uitgangspunten zijn bepaald voor onze kern, met antwoorden op de vraag: waarom bestaan wij, voor wie en wat is onze toegevoegde waarde? Ons hoger doel is geformuleerd als: ‘Syntens stimuleert ondernemingen zich duurzaam te vernieuwen en bevordert hiermee welvaart en welzijn in Nederland.’

Ik, als sociaal innovator, ben aangenaam verrast met de uitbreiding van Welvaart, met ook Welzijn. Het gaat dus niet alleen meer om economie, maar net zo goed over mensen en maatschappelijke relevantie. Werken aan Relevante Toegevoegde Waarde voor de BV Nederland. Hier gaat mijn hartje wel sneller van kloppen.

Uitdaging

Maar wat ik vooral heel interessant vind is de transformatieslag die we nu aan het maken zijn vanuit de vraag: met welke organisatie kun je dit optimaal realiseren? Wat ik merk is dat het voor veel mensen lastig is om de oude kaders los te laten. Een deel van de mensen vindt dit lastig vanuit twee sterke overtuigingen te weten: ‘adviseurs zijn vooral bezig hun eigen hobby uit te oefenen’ en meer algemeen ‘mensen moeten toch gecontroleerd worden, anders doen ze te weinig’ (het negatieve mensbeeld: de mens is van nature lui). De overtuigingen hebben hun basis in ‘onvoldoende vertrouwen in medewerkers’. Deze mensen zijn steeds op zoek naar heldere en niet te weerleggen kaders: “dan weten we allemaal waar we aan toe zijn”.

Echter er zijn ook mensen die geen last hebben van bovenstaande overtuigingen en toch moeite heeft om de kaders los te laten. Dit heeft te maken met onbewuste vooronderstellingen. Tijdens de discussies en de invulling van de nieuwe organisatie worden aannames gedaan die niet expliciet worden gemaakt, maar wel sterk sturend zijn. Zo was er bijvoorbeeld al vanuit gegaan dat we naar een soort matrixorganisatie zouden groeien, met alle keuzes van dien. Toen ik, samen met een paar collega’s, deze aanname op tafel legde bleek de aanname nog helemaal niet vast te staan. Hierdoor ontstond ruimte voor een alternatief organisatiemodel: de netwerkorganisatie. Vooral het denken vanuit hiërarchieën belemmert veel alternatieve gedachtegangen heb ik gemerkt.

Voor de eerste groep is de uitdaging om hun negatieve mensbeeld los te laten en te vertrouwen dat vrijheid én verantwoordelijkheid zullen leiden tot de juiste resultaten. Voor de tweede groep, waartoe ik zelf ook behoor is de uitdaging om je steeds af te vragen ‘waar je vanuit gaat’: welke vooronderstelling ligt ten grondslag aan je keuze en klopt deze vooronderstelling.

Af en toe een stap terug

Afgelopen week had ik mij aangemeld om mee te denken over de invulling van kernwaarden van de organisatie. In de groep van 50 was een eerste aanzet gegeven met 3 kernwaarden: Resultaatgericht, Verbindend en Verantwoordelijk. Na een korte inleiding over Identiteitsmarketing, waarin nog even scherp het verschil werd neergezet tussen merkwaarden en categoriewaarden, mochten we een eerste reactie geven. Enigszins vertwijfeld zei ik: “Ik krijg alleen bij Verbindend een lekker gevoel. De andere twee heb ik helemaal geen gevoel bij. Ik snap dat ze belangrijk zijn, maar ze helpen mij niet om mijn werk nog beter te gaan doen, met nog meer passie en energie.” Zo meteen maar de knuppel in het hoenderhok. En wat zie je dan gebeuren? Een aantal mensen herkennen dit en steunen je daarin, een aantal anderen gaan in de weerstand vanuit het argument: “er hebben toch al 50 mensen over nagedacht, dit zijn de kernwaarden die we moeten uitwerken, we gaan de discussie niet opnieuw voeren.” In die weerstand spelen volgens mij twee vooronderstellingen een rol: 1. de groep van 50 heeft alles al kunnen overzien en dus juist gekozen, 2. (meer een soort irritatie) jullie willen altijd discussiëren en hebben geen vertrouwen in anderen.

Transformatie

Wat ik mooi vond om te zien was, hoe de mensen die de dag hadden voorbereid hiermee omgingen. In plaats van een duidelijke keuze te maken, voor of tegen het op de helling gooien van de oorspronkelijke kernwaarden, werden we in 4 groepen erop uitgestuurd om met elkaar aan de slag te gaan en maar te kijken waar we op uitkwamen. Vervolgens kwamen de 4 groepen weer bij elkaar en bleken 3 groepen eigenlijk op ongeveer het zelfde uit te komen: 3 aangepaste kernwaarden. De 4e groep had netjes de benoemde kernwaarden geprobeerd uit te werken, maar waren daar nog niet helemaal uit gekomen. De 3 kernwaarden die overeen kwamen waren: Eerlijkheid (onafhankelijk, naast de ondernemer, zijn belang is ons belang, oprecht klankbord), Verbindend ((kennis)netwerken, speelveld vergroten), Activerend (motiveren en actieveren, toekomstgericht kijken en actiegericht werken, oprekken en stappen zetten).

Bijzonder en leerzaam

Waar ik vooral van genoten heb, is de openheid/eerlijkheid in het proces, de verbinding die ontstond en de actiegerichtheid van de mensen. Alles kon gezegd worden, mensen waren op een opbouwende manier met elkaar in gesprek, aanpakken werden bijgesteld als daar behoefte aan was. Hiermee gaven wij met elkaar ook intern vorm aan de woorden Eerlijkheid, Verbindend en Activerend.

Eén van mijn collega’s zei letterlijk: “Het gaat zo tegen mijn natuur in om nu af te wijken van de vraag die we van het MT hebben gekregen (namelijk: het uitwerken van de 3 gekozen kernwaarden), maar ik weet dat we het toch moeten laten gebeuren.” Ik heb hem teruggeven dat ik het dapper vindt dat hij er zo in durft te staan, maar dat ik het vooral waardeer dat hij zijn gevoel zo openlijk met ons deelt. Hierdoor kan ik er rekening mee houden, dat hij het soms spannend vindt, en daar dus meer rekening mee houden. Volgens mij is dit de essentie van het transformatieproces waar we in zitten: we mogen onze kwetsbaarheid en angsten gewoon uiten, we hebben ze namelijk ALLEMAAL.

Leren en transformeren; spannend en uitdagend tegelijk!