Sociaal innoveren: mijn favoriete gereedschappen

Zoals beloofd in een vorige blog, wil ik ook de kaders en modellen die ik veel gebruik bij sociaal innoveren met jullie delen. Er zijn natuurlijk nog veel meer modellen, maar dit zijn mijn favorieten.

Model Logische niveaus

Mijn echte ‘lijf-model’ is het ‘Model van de Logische Niveaus’ van Gregory Bateson en doorontwikkeld door Robert Dilts. Het model geeft de logische niveaus van leren, veranderen en denken weer, in 6 niveaus die met elkaar in verbinding staan: omgeving/resultaat, gedrag, competenties/vaardigheden, waarden, identiteit en zingeving. De belangrijke beweging in het model is het op één lijn krijgen van de 6 niveaus. Als deze met elkaar in lijn lopen, is er beweging; beweging naar binnen (leren) en naar buiten (implementeren en manifesteren). Dan komen zaken op een natuurlijke manier in verandering en leren we snel en makkelijk. Als een veranderingsproces stokt of stroef loopt helpt het mij om te ontdekken tussen welke niveaus er frictie is. Die vraag ik uit, door de vragen te stellen die horen bij de verschillende niveaus.

Veranderingen op een lager niveau kunnen leiden tot veranderingen op een hoger niveau. Vooral als je volhard. Dit proces noemen we leren. Veranderingen op een hoger niveau zullen altijd leiden tot effecten op lagere niveaus. Dit proces noemen we implementeren. Hoe hoger in het model er dus een verandering plaats vindt, hoe groter de impact op het gehele systeem. Samen met een collega hebben we dit verder uitgewerkt in een artikel over het Probleemverkenningsmodel, zoals wij dat destijds hadden genoemd, waarin we ook toelichten hoe we het toepassen.

Gung Ho

Het meest waardevolle boekje dat ik ooit kreeg kwam van ‘de dames van Firens’: Iris en Fenneke. Het boek heet Gung Ho en is opgeschreven door Kenneth Blanchard, bekend van o.a. situationeel leidinggeven. Het verhaal gaat over een echt gebeurde case bij een bedrijf dat succesvol sociaal innoveert door de principes van drie dieren toe te passen:
• De focus van de Eekhoorn
• De intrinsieke motivatie en het speelveld van de Bever
• Het aanmoedigen van de Gans
Ik heb al meerdere blogs geschreven over deze prachtige metafoor en merk dat ik in de processen bij bedrijven steeds weer teruggrijp naar deze kapstok: focus op Relevante Toegevoegde waarde (waartoe, waar vanuit en waarom), het speelveld met daarin vrijheid én eigen verantwoordelijkheid (wat is de ruimte wat kunnen we) en aan de slag met aandacht op wat goed gaat (‘wat aandacht krijgt groeit’).

H.O.P.E. model

Kort geleden kreeg ik van een collega het H.O.P.E. model van Frans Bergmans. Daarin legt hij een relatie tussen de drie P’s van MVO: people, planet, profit, en activiteiten om waarde te creëren; de basis van ondernemen. Dit is wat mij betreft een verdere invulling van de Logische Niveaus naar een bedrijfsmodel. In de Oorsprong (hart/voelen) zitten Zingeving, Identiteit en Waarden: het waarom. In de Organisatie (hoofd/denken) zitten de Vaardigheden en Competenties: het hoe. In de Operatie (hand/doen) zitten Gedrag en Omgeving: het wat. Hiermee is het ook direct de invulling van de Why, How and What van Simon Sinec (zie blog over Spelregels voor Sociaal Innoveren).

Fundamentele menselijke behoeften

Sociaal innoveren heeft alles te maken met mensen. Max Neef schreef in 1987 het boek “Human Scale Development” waarin hij laat zien dat mensen 9 basisbehoeften hebben waarin zij proberen te voorzien: voortbestaan (subsistence), bescherming (protection), liefde/genegenheid (affection), begrip (understanding), deelname (participation), ontspannen/nietsdoen (idleness), iets tot stand brengen (creation), identiteit (identity) en vrijheid (freedom). Anders dan de Pyramide van Maslow, is Neef van mening dat er geen absolute hiërarchie in deze behoeften zit. Wel laat hij zien dat mensen het meest in beweging, en dus in verandering komen als het de kwaliteit van hun leven verbetert. Door in verandering te kijken welke behoefte kwalitatief verbetert kunnen worden ontstaan meer mogelijkheden om mensen in beweging te krijgen en ze daarvoor te belonen, dan alleen in geld of positie.

Probeer het uit, speel ermee en geniet ervan!