Vakmanschap, eigenaarschap en rentmeesterschap

Vakmanschap

Jan Rotmans zegt het mooi: “we zitten niet in een tijdperk van verandering, maar verandering van tijdperken. “ Alles wat ons voorheen een gevoel van zekerheid gaf lijkt ineens geen zekerheid meer te geven. Een vast arbeidscontract geeft geen garantie meer op werk in de toekomst. Bedrijven en organisaties reorganiseren, krimpen of gaan failliet. Bedrijfstaken gaan op zijn kop, door de invloed van technologie (bijvoorbeeld door andere manieren van produceren, verpakken of distribueren), schakels die verdwijnen (bijvoorbeeld door de inzet van webshops), internationalisering (China kan het goedkoper of beter) en generatieontwikkelingen (jongeren hebben veel minder behoefte aan het bezitten van auto’s, muziek of huizen en lenen of huren liever als ze iets nodig hebben). Dit vraagt van bedrijven en organisaties om opnieuw te kijken naar hun relevante toegevoegde waarde en waardeketen. Voor mensen in deze organisaties betekent het opnieuw kijken naar hun vakmanschap en eigen toegevoegde waarde. Welke talenten en vaardigheden hebben we nodig in deze snel veranderende werkelijkheid? En welke wil ik ontwikkelen om ook in de toekomst te kunnen bijdragen?
In het BCG rapport NL 2030 wordt de kern hiervan samengevat in twee woorden: aanpassingsvermogen en vernieuwingstalent. Maar organisaties leren niet, mensen wel. Wij moeten dus aanpassingsvermogen ontwikkelen en vernieuwingstalenten ontplooien. Vakmanschap betekent dan niet meer: een vak leren en vervolgens uitoefenen, maar: een vak leren en dit steeds weer bijschaven, aanpassen, uitbreiden, vernieuwen en ontwikkelen.

Eigenaarschap

“Heb je nu al weer een nieuw boek gekocht?” hoor ik mijn man zeggen. Ja, dat klopt. Ik investeer actief en zelfstandig in mijn persoonlijke ontwikkeling. Met boeken, met een opleiding Yoga, met allerlei workshops en gesprekken met mensen die iets kunnen of weten wat ik ook zou willen kunnen of weten. Het is namelijk steeds lastiger voor de leiding van organisaties om mensen nog te sturen in het ontwikkelen van hun vakmanschap. Het is tijd om vooral te faciliteren. Maar dat betekent dat mensen zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun vakmanschap. Wie beter dan ikzelf weet wat ik nodig heb om in mijn vak bij te blijven, maar ook waar mijn eigen grenzen en behoeftes liggen en welke manier van leren voor mij werkt? Vakmanschap betekent daarom eigenaarschap nemen voor mijn persoonlijke ontwikkeling. ‘Baas in eigen (loop)baan zijn’ noemt mijn collega Anke dit. Van organisaties vraagt dit het bieden van faciliteiten om te kunnen ontwikkelen, niet alleen vakinhoudelijk, maar zeker ook in zaken die bijdragen aan flexibiliteit, creativiteit en geweldloze communicatie.

Rentmeesterschap

Maar dan zijn we er nog niet. Inmiddels realiseren we ons dat we deze aarde en de maatschappij in bruikleen hebben en versneld aan het opbranden zijn. Daardoor ontstaat schaarste van materialen en energie, maar ook in tijd en aandacht en vervuilen en vernielen onze leefomgeving. Tijd om niet alleen eigenaarschap te nemen over mijn talenten en vakmanschap, en dus verantwoordelijkheid voor wat ik kan en doe. Tijd om ook eigenaarschap en verantwoordelijkheid te nemen voor wat ik daarmee bereik en nalaat; nu en vooral ook voor volgende generaties. Hoe kan ik rentmeesterschap tonen voor mijn omgeving en mijn leven, zodat er een leefbare maatschappij en aarde blijft bestaan voor mijn kinderen en kleinkinderen? Hoe kan ik als individu bijdragen aan die grote ambitie voor een duurzame circulaire wereld, ondanks mijn relatief kleine reikwijdte? Want een betere wereld begint nog steeds bij mijzelf.

Klein is het nieuwe Groot!