Werkstress, wat moet ik ermee?

Dat we verandering nodig hebben in veel van onze organisaties en manier van werken is wel duidelijk. Op het congres Check je Werkstress van het ministerie van Sociale Zaken, afgelopen week, werd de nadruk gelegd op werkplezier als antwoord op werkstress en burnout en falende organisaties. Misschien wel waar, maar hoe kom je daar? Werkplezier is een beleving die je niet direct kunt afdwingen: “ga je eens een uurtje werkplezier doen”. En wat moet je er mee als bedrijf, ondernemer of manager? Maar weer een bedrijfsuitje plannen met een onsje werkplezier? Of is het tijd voor de “real deal”?

Veranderen, hoe doe je dat?

Veranderen is niet willekeurig. Veranderen is een proces. En een proces heeft twee dingen in basis nodig: richting en beweging/energie. Hoe creeer je richting en beweging? Als het gaat om jezelf, maar ook als het gaat om jouw team, jouw project of jouw organisatie. Wat geeft richting? Dat is het puntje op de horizon, de focus, de missie. Om dus richting te geven aan een verandering is een heldere missie van essentieel belang. Maar richting alleen is niet genoeg. Je kunt je suf staren op een prachtige missie, als er geen actie/beweging/energie naar toegaat, is het een mooi verhaal, maar niet meer dan dat. En wat geeft dat actie en beweging? In het Tayloriaanse model was dat doelen, taken en salaris, misschien zelfs een mooie auto of een belangrijke titel. Daniel Pink neemt ons in zijn TED-talk Drive (de verrassende wetenschap van motivatie) uit 2009 mee in de kracht en beweging vanuit intrinsieke motivatie. Hij wijst op de kracht van wat hij noemt: autonomy, mastery en purpose. In het Nederlands vertaald: eigenaarschap, vakmanschap en rentmeesterschap. En deze twee zaken samen:

• Richting vanuit Missie de baas
• Beweging in de vorm van eigenaarschap, vakmanschap en rentmeesterschap

Blijken een goed fundament voor de veranderingen die we nu nodig hebben.

Missie de baas – richting

De missie de baas creëert focus van energie en zuiverheid in de keuzes. Het is een antwoord op machtsspelletjes, vastzittende patronen en zuivert relaties en communicatie. Door de missie de baas te maken kun je samen kiezen wat goed is voor het grote geheel. Voorwaarde is wel dat de missie gaat over het bestaansrecht van de organisatie en de relevante toegevoegde waarde. Het gaat dan om vragen als: wat is de bedoeling van mijn werk, van ons project, van onze organisatie? Wat betekenen wij voor onze klanten? En hoe weten we dat?

Beweging

De missie wordt gerealiseerd door mensen. Systemen, structuren, materialen, gereedschappen helpen daarin, maar de beweging komt uit ons. Maar wanneer komen wij in beweging? Veel van de mechanismen in organisaties zijn gericht op het ‘duwen’ van mensen door middel van functie- en taakomschrijvingen, het koppelen van beloning aan een prestatie en het geven van privileges in ruil voor resultaten. Het gaat hier dus om extrinsieke motivatie. Inmiddels is wel bewezen en bekend dat deze manier van beweging creëren weinig effectief is. Sterker nog, het leidt tot veel werkstress en burnout. Er is een veel grotere bron van motivatie in onszelf. Het aanboren daarvan vraagt een hele andere manier van organiseren en leren. Het begint bij, voor veel organisaties, spannende vragen als:

Het gaat dan om vragen als: wat is de bedoeling van mij, van mijn leven, van mijn werk?

Eigenaarschap, vakmanschap en rentmeesterschap

Eigenaarschap gaat over het nemen van volledige verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag en communicatie. Dat willen we wel graag, maar vinden we ook best lastig en spannend. Je moet dan ook verantwoordelijkheid nemen voor je eigen geroddel, geklaag en gedoe. Zoals in de coachingskalender mooi verwoord stond: “als het allemaal aan anderen ligt, wat heb jij dan gedaan?”. Vakmanschap gaat over de inhoud van de dingen die je doet. Daarin wil je beter worden. Of je vak nu is lassen, of anderen leiden, of voor mensen zorgen of inspireren. Hier komt een deel van je eigen passie en drive naar voren. Daar wil je graag mee van hebben en zijn. Meester worden in je eigen talenten. Daarnaast hebben we allemaal behoefte om ons onderdeel te voelen van een groter geheel. Daar gaat het om bij rentmeesterschap. Om je onderdeel te voelen van een grotere geheel ben je bereid om te delen met dit geheel. Of het geheel nu jouw gezin, jouw wijk, jouw team, jouw bedrijf, jouw land of jouw aarde is. Dit is wat veel mensen in de zorg nog steeds overeind houdt, ondanks enorme werkstress. Vaak moet het lichaam ons een belangrijke universele waarheid leren: “als je niet eerst voor jezelf zorgt (rentmeesterschap neemt), kun je dat ook niet duurzaam doen voor een ander.”

Mijn eigen werkstress

Mijn eigen burnout begin vorig jaar heeft mij inmiddels laten inzien waar ik mijzelf in de steek heb gelaten cq ben verloren. De belangrijkste was, dat ik de missie van de organisatie niet meer kon onderschrijven. Alle eigenaarschap die ik nam om daar invloed op uit te oefenen en vorm aan te geven, werden gezien als muiterij en afgestraft. Ik heb in najaar 2013 ervaren hoe je in 4 maanden tijd met uitsluiten en kleineren zo leeg kunt lopen dat passie niet meer voldoende is, in mijn lichaam STOP moest zeggen om dit te doorbreken. Het bijzondere is, dat collega’s dit al meerdere keren signaleerden, maar dat ik daar uiteindelijk toch eerst zelf doorheen moest om er verandering in aan te brengen. Beetje eigenwijs? Zeker wel ;o)

Hoe staat het met jouw missie? Is die de baas?
En hoe staat het met jouw eigenaarschap, vakmanschap en rentmeesterschap? Krijg het voldoende ruimte en aandacht?

Lees hier meer over eigenschap, vakmanschap en rentmeesterschap.