Als tussen de regels door lezen niet lukt…

Over grenzen en spelregels

Afgelopen week had ik een verdrietige dochter die weer ervaarde dat ze ergens in de relatie met een ander over een grens was gegaan, die ze niet had herkend. En nu is er ineens die harde grens: geen contact meer, geen relatie meer.
Wat is het toch ingewikkeld om te leven in deze tijd als je autisme hebt en de impliciete grenzen van anderen niet kunt ‘lezen’. We zijn zo gewend dat de ander de ‘ongeschreven regels’ wel begrijpt en aanvoelt wanneer de hij of zij iets niet oké vindt. Desnoods geven we nog een kleine hint, zodat de ander geruisloos zijn gedrag wat kan aanpassen. We gebruiken dan genuanceerde woorden als “liever niet…” “af en toe…” “soms…” “wat vaker…”.

Af en toe contact

Maar wat nu als jouw hoofd niet werkt zoals bij de meeste mensen en je de betekenis van deze woorden in hun context niet begrijpt? Wat als je juist alle woorden letterlijk neemt? Als je ‘af en toe contact wilt’, is dat dan 1 keer in de maand? Of 2 keer per week? Of 3 keer per dag? Ik zou zeggen dat dat afhangt van de context. Voor een partner is dat misschien 3 keer per dag, terwijl het voor een zakenrelatie misschien 1 keer per 2 maanden betekent. En zeker voor iemand met een hyperfocus voor bepaalde onderwerp is de betekenis van ‘af en toe’ een beetje anders dan voor de meeste mensen. Maar hoe leer je dat eigenlijk?

Mijn worsteling als moeder

Ik heb dat zelf geleerd door mijn inlevingsvermogen te ontwikkelen. Ik probeer mij in te leven in de ander en probeer aan te ‘voelen’ wat de ander daarin zou willen of bedoelen. En dit is nu precies wat mijn dochter niet goed kan. Zij kan dat aanvoelen niet. Of in ieder geval niet altijd. Haar hersenen zijn anders gevormd en geven andere signalen dan die van mij. Toen mijn dochter nog kleiner was probeerde ik haar wat stelregels te leren. Maar ik kwam er al snel achter dat zij die dan ook weer letterlijk ging volgen. En dat ze voor alle sociale interacties een regel zocht. Dat was niet wat ik wilde. Zeker toen zij ouder werd en als puber wat meer afstand van mij als moeder nodig had. Maar wat dan?

Duidelijke grenzen

We zijn zoekende. Wat ik haar probeerde te leren was om de ander te bevragen. “Wat zou je willen? En hoe zou je dat willen?” In de verwachting dat zo mijn dochter veel teleurstelling achteraf bespaard zou worden. En wat blijkt nu? Het is eigenlijk best lastig voor de ander om aan te geven wat hij of zij wil en wat niet. Deels omdat je het niet altijd vooraf weet, maar ook omdat we elkaar niet voor het hoofd willen stoten. We hebben geleerd sociaal wenselijk te handelen. Veel mensen zijn erg lang heel meegaand met mijn dochter, juist vanwege haar autisme. En juist dat werkt niet voor haar. Zij heeft behoefte aan duidelijkheid. Maar hoe vind je een gulden middenweg tussen de sociale manier van handelen en de duidelijkheid?

Spelregels

Daarom gaan we nu maar experimenteren met eigen spelregels. Een spelregel zou kunnen zijn om expliciet aan te geven als je iets niet prettig vindt of als je iets anders wilt. Dus in het geval van ‘af en toe contact’ zou ze af kunnen spreken: “je geeft mij duidelijk aan als het contact niet fijn is en zegt mij hoe je het wel wilt”.  We gaan kijken of dit beter werkt.

De ontdekkingsreis vervolgt….